Dużo się mówi o zdrowiu kobiet w trakcie starania się o dziecko oraz w samej ciąży. Bardzo często w euforii posiadania przyszłego potomstwa zapominamy o tym że oprócz profilaktyki położniczo-ginekologicznej ważne jest również dbanie o zdrowie jamy ustnej (w karcie przebiegu ciąży jest miejsce na wizytę stomatologiczną). Dzisiejszy wpis jest poświęcony dla Pań, które starają się o dziecko, są w ciąży lub świeżo po rozwiązaniu. Mam nadzieję, że te kilka rad pomoże wam zadbać o zdrowie Waszej jamy ustnej.
Na wstępie warto napisać co powinno obejmować wizyta stomatologiczna kobiety w ciąży:
- Indywidualny instruktaż higieny jamy ustnej
- Profesjonalne zabiegi higienizacyjne
- Profilaktyka i leczenie próchnicy
- Profilaktykę oraz leczenie stanu zapalnego przyzębia i dziąseł
- Poradnictwo w zakresie diety
- Zalecenia profilaktyczne i instruktaż higieny jamy ustnej dziecka
Ogólne zalecania stomatologiczne dla kobiet w ciąży:
- Mycie zębów 2x dziennie pasta z fluorem, zalecane jest szczotkowanie po każdym posiłku.
* w razie wystąpienia wymiotów -> odroczyć mycie zębów o co najmniej 0,5 h i przepłukać jamę ustną wodą lub roztworem sody oczyszczonej (łyżeczka do herbaty na szklankę przegotowanej schłodzonej wody) – dzięki temu można uniknąć erozji szkliwa. - Codzienne korzystanie z nitki dentystycznej
- Zalecane płukanie 1 raz dziennie roztworem z chlorheksydyną (0,12%) w 2 i 3 trymestrze ciąży
- Codzienne czyszczenie powierzchni języka, aby zapobiegać infekcji jamy ustnej
- Usunięcie aktywnych ognisk próchnicowych w jamie ustnej.
- 2 wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym: pierwsza w 3. -4., druga w 8. miesiącu ciąży. Kolejne po porodzie – w półrocznych odstępach czasu począwszy od 6 miesiąca życia i powinny one trwać́ aż̇ do ukończenia przez dziecko 4 roku życia.
Higiena jamy ustnej:
– Szczoteczka powinna mieć miękkie, syntetyczne, gęsto ułożone włókna.
– Szczoteczka powinna być wymieniana co 6-8 tygodni.
– Mycie zębów przynajmniej 2 razy dziennie, bardzo ważne przed snem!
– Zęby należy szczotkować metodą obrotowo-wymiatająca: włosie szczoteczki ustawia się pod katem 45 stopni w okolicy szyjek zębowych skierowane w kierunku dziąseł, a następnie wykonuje się ruch wymiatający w kierunku powierzchni żujących z ruchem poprzecznie-wibrującym ( ruch wykonuje się 3 razy na każdy odcinek uzębienia). Powierzchnie żujące oczyszcza się ruchami szorującymi, a powierzchnie zęba od podniebienia i języka wykonując ruchy wymiatające od dziąseł do góry dla zębów w żuchwie i od dziąseł do dołu dla zębów w szczęce.
– Istotne jest oczyszczanie przestrzeni miedzyzębowych – najlepiej nicią/taśmą denstyczną(z fluorem) lub szczoteczka miedzyzębową.
– Fajnym uzupełnieniem, czy aby na pewno dobrze wymyliśmy zęby są roztworu lub tabletki do wybarwiania płytki nazębnej. Można je kupić w aptece, drogerii lub sklepach internetowych
Zabiegi stomatologiczne:
Leczenie stomatologiczne może być wykonywane w każdym okresie ciąży, najkorzystniej wykonywać je przed ciążą, ale jeśli zapomniałaś okres między 14-20 tygodniem jest idealny. Dlaczego?? Ponieważ w tym okresie została zakończona organogeneza, a ryzyko porodu przedwczesnego jest niewielkie.
I trymestr: w tym okresie należy unikać zabiegów stomatologicznych, wykonać tylko te konieczne.
II trymestr: najkorzystniejszy moment na leczenie stomatologiczne w ciąży.
III trymestr: leczenie tylko w absolutnie koniecznych sytuacjach, najlepiej na początku tego trymestru. Wizyty powinny być w miarę krótkie, ze względu na możliwość wystąpienia zespołu żyły głównej dolnej- spadek ciśnienie w wyniku ucisku macicy na naczynia żylne. Aby tego uniknąć, kobieta ciężarna powinna być́ ułożona w pozycji półleżącej, na lewym boku z uniesionym prawym pośladkiem o 10-12 cm.
Badania kontrolne oraz zabiegi higienizacyjno-profilaktyczne powinny być przeprowadzone w każdym trymestrze ciąży.
Tabelka odnośnie bezpieczeństwa stosowania leków i znieczuleń w ciąży (1)
| lek | KATEGORIA FDA | STOSOWANIE W CIĄŻY |
| PRZECIWBÓLOWE | ||
| Paracetamol | B | Mogą być stosowane |
| Kodeina + P | C | |
| Oksykodon + P | B | |
| Hydrokodon + P | C | |
| Mor na | B | |
| Kwas acetylosalicylowy | C | 48-72 godz. Unikać w I i III trymestrze |
| Ibuprofen | B | |
| Naproksen | B | |
| ZNIECZULENIE MIEJSCOWE | ||
| Lidokaina | B | Tak |
| Mepiwakaina | C | Ostrożnie |
| Artykaina | C | Ostrożnie |
| Prylokaina | B | Tak |
| Bupiwakaina | C | Ostrożnie |
Porady w zakresie diety:
Bardzo ważna oprócz higieny i wizyt kontrolnych jest dieta. U przyszłych matek zauważono:
– Zwiększenie liczebności bakterii kariogennych
– Obniżenie pH śliny
– Zmniejszenie ilości wydzielania śliny (w I i II trymestrze ciąży).
– Częściej występują nudności i wymioty- prowadzą do wzrostu wydzielania kwasów żołądkowych, które są przyczyną do zmiany pH w jamy ustnej (odczyn kwaśny).
– Zmiana w diecie- spożywanie większej ilości produktów bogatych w węglowodany oraz zwiększona częstotliwość posiłków. Wpływ również ma tzw. nocne podjadanie, którego należy unikać!!
Co jest ważne w diecie:
- Ważne jest aby dieta była bogata w białko, wapń, fosfor, fluor i witaminy A, C i Niedożywienie białkowo-energetyczne, niedobór witamin w ciąży są przyczyną większej podatności tkanek zębów na czynniki kariogenne.
- Ważna jest ilość i częstość posiłków- należy unikać podjadania miedzy posiłkami oraz w nocy, ponieważ spada ilość wydzielanej śliny i prowadzi do odkładania się płytki nazębnej oraz powstawania kwaśnego pH w jamie ustnej ( ryzyko próchnicy).
A teraz troszkę o NFZ
Co dodatkowo przysługuje kobietom w ciąży i połogu?
W odniesieniu do kobiet w ciąży dokumentem potwierdzającym uprawnienia do dodatkowych świadczeń stomatologicznych finansowanych ze środków publicznych jest karta przebiegu ciąży (2)
Oprócz usług stomatologicznych gwarantowanych, NFZ przewidział następujące usługi:
- Badanie lekarskie kontrolne, nie częściej niż 1 raz na kwartał (normalnie 3 razy w roku)
- Ekstrypacja przyzżyciowa miazgi w całym uzębieniu (U osób powyżej 18 r.ż.- tylko zęby przedtrzonowe i trzonowe)
- Ekstyrpacja zdewitalizowanej miazgi zęba w całym uzębieniu (j.w.)
- Czasowe wypełnienie kanału w całym uzębieniu (j.w.)
- Wypełnienie kanału w całym uzębieniu (j.w.)
- Leczenie endodontyczne zęba z wypełnieniem 1 kanału ze zgorzeląmiazgi w całym uzębieniu (j.w.)
- Leczenie endodontyczne z wypełnieniem 2 kanałów (świadczenie nie obejmuje opracowania i odbudowy ubytku korony zęba)
- Leczenie endodontyczne z wypełnieniem 3 kanałów (j.w.)
- Leczenie endodontyczne zęba z wypełnieniem 2 kanałów ze zgorzelą̨miazgi (j.w.)
- Usunięcie złogów nazębnych ze wszystkich zębów (nie częściej niż 1 raz na 6 miesięcy, w obrębie całego uzębienia)
Tutaj wykaż gwarantowanych materiałów stomatologicznych (dla wszystkich świadczeniobiorców)
- 1) materiał do wypełnień́ czasowych;
- 2) cementy podkładowe na bazie wodorotlenku wapnia, cement fosforanowy;
- 3) cementy glasjonomerowe;
- 4) kompozytowy materiał chemoutwardzalny do wypełniania ubytków w zębach przednich górnych i dolnych (od 3+ do +3, od 3- do -3);
- 5) amalgamat kapsułkowy typu non gamma 2;
- 6) materiały do wypełnień́ kanałów korzeniowych;
- 7) ćwieki gutaperkowe;
- 8) masa wyciskowa alginatowa;
- 9) masa do wycisków czynnościowych przy bezzębiu;
- 10) nici chirurgiczne;
- 11) szyny unieruchamiające, drut ligaturowy.
Materiał stomatologiczny stosowany dodatkowo przy udzielaniu świadczeń́ gwarantowanych kobietom w ciąży i w okresie połogu to cement chirurgiczny jako opatrunek przy zabiegach w obrębie przyzębia
Teraz moje Drogie, wiecie jak dbać o swoje uzębienie oraz jesteście świadome co przysługuje wam w zakresie świadczeń NFZ wyżej wymienione świadczenia.
Piśmiennictwo:
- (1) Medical Tribune/nr 1/ styczeń 2016/ Stomatologia -0316
- (2) art. 31 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych: